ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿ ಏನೂ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಕತ್ತಲೆ ಮಾತ್ರ ಇತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೋಕ್ಷ ಎಂದರೆ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂದೆವೋ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಐಕ್ಯರಾಗುವುದು ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ನಾವು ಮತ್ತೆ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಜ್ಞಾನದ ಅಂಚಿನ ಬೆಳಕು ಬೇಕೇ? ಅದು ನಮ್ಮನ್ನು ಕತ್ತಲೆಗೇ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತದೆಯೇ? ಕತ್ತಲೆ ಮತ್ತು ಬೆಳಕು ವಿಭಿನ್ನ ಘಟಕಗಳೇ ಅಥವಾ ಅವು ಒಂದೇ ಬಳ್ಳಿಯ ಎರಡು ತುದಿಗಳೇ? ಒಂದು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿದಾಗ, ಇನ್ನೊಂದು ಉದ್ದವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ.
ಕಪ್ಪು ಕೂಡ ಕತ್ತಲೆಯ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದವಾಗಿದೆ. ಕೃಷ್ಣ ಎಂದರೆ ಕಪ್ಪು ಅಲ್ಲವೇ? ಸೃಷ್ಟಿಯ ಮೂಲ ಕೃಷ್ಣವಲ್ಲವೇ? ಇದು ಕತ್ತಲೆಯ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದವೂ ಅಲ್ಲವೇ? ಇನ್ನೊಂದು ಅಂಶವೆಂದರೆ ಕೃಷ್ಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದದ್ದು ಯಾವುದು? ಕೃಷ್ಣ ಚಂದ್ರವಂಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನಲ್ಲವೇ? ಇದು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆನಂದದ ರೂಪವೂ ಕಪ್ಪು. ಸೃಷ್ಟಿಯು ಆನಂದದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
ಅದೇ ರೀತಿ ನಾವು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತೇವೆ, ಅವು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬರುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ನಾವು ಕೆಲವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತೇವೆ. ನಾವು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಒಂದು ಭಾಗ. ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಏನೂ ಸಂಭವಿಸದು. ಎಲ್ಲವೂ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಹಾಗಾದರೆ, ನಾವು ಕೆಲವು ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಏಕೆ ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತೇವೆ? ನಾವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಭಾವನೆಗಳು ಯಾವುವು? ನಾವು ಅವರನ್ನು ನಮ್ಮ ವಿರುದ್ಧ ಎದುರಾಳಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತಿಲ್ಲವೇ? ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ಅವರಿಗೆ ಭಯಪಡಬೇಕಲ್ಲವೇ? ಅವರನ್ನು ಕಂಡ ಕೂಡಲೇ ನಾವೂ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲವೇ? ನಮ್ಮ ಅಹಂ ಬಲವಾಗುವುದಿಲ್ಲವೇ? ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ನಾವು ಅವರನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇದು ನಮ್ಮ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರವು ಒಟ್ಟಾಗಿ ನಮ್ಮ ಚಿತ್ತವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರ ಒಂದೇ. ಹಾಗಾದರೆ ಮನಸ್ಸು ಏನು? ಇದು ಯಾವಾಗಲೂ ಆತಂಕಗಳಿಂದ ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಹಳೆಯ ಅನುಭವಗಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿದೆ. ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಗಂಟುಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಜೀವನವು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ.
ಹಾಗೆಯೇ ಆಸೆಯ ಬೀಜವೂ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿದೆ. ಆಸೆಗಳು ಅದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಮನಸ್ಸು ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಬಯಕೆಗಳು ಮಿತಿ ಮೀರಿ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತವೆ. ಈಡೇರದ ಆಸೆಗಳೇ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ. ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸ್ಮರಣೆ. ಮನಸ್ಸು ಜ್ಞಾಪಕ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಭಯ, ದ್ವೇಷ, ಹಿಂಸೆಯಂತಹಾ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಭಾವನೆಗಳು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮರುಕಳಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ನಕಾರಾತ್ಮಕತೆ ಎಂದರೆ ಬಲವಾದ ನಿರಾಕರಣೆ. ಆಸೆ ಈಡೇರದಿರುವುದು ಅಹಂಕಾರಕ್ಕೂ ನೋವುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಿರಾಕರಣೆಗೆ ಈ ಅಹಂಕಾರ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ನಾವು ಇಪ್ಪತ್ತು ಜನರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸೋಣ, ಅಂದರೆ ನಾವು ಇಪ್ಪತ್ತು ವಿರೋಧಿಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ್ದೇವೆ. ಈ ವಿರೋಧಿಗಳನ್ನು ಬೇರೆಯವರು ಸೃಷ್ಟಿಸಿಲ್ಲ. ಈ ಜನರನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ನಾವು ನಮ್ಮ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಬೇಕು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಸಹ ನಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಬೀಳುವುದಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಗುಂಡಿಗಳನ್ನು ನಾವೇ ತೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ.
ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ಜ್ಞಾನದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಅಜ್ಞಾನ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ರಚಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಧರ್ಮಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಅಧರ್ಮ ಬರುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದಲೇ ಧರ್ಮವು ನಿಲುಕುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ನಿಲುಕಿದರೂ ಅಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಕತ್ತಲೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನು ದೈವಿಕ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದಾಗ, ರಾಕ್ಷಸ ಪ್ರಾಣವು ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ನಕಾರಾತ್ಮಕತೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯನು ಕೋಪಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ಅದನ್ನು ದೈವಿಕ ಪ್ರಾಣವೆಂದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನು ಅದನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾನೆ. ದ್ವೇಷ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಂಬಲ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಅವನು ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನು ಒತ್ತಿಕ್ಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ನಿಗ್ರಹಿಸಿದ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಆಸೆಗಳು ಸುಪ್ತಮನಸ್ಸನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ನಾವು ನಿಗ್ರಹಿಸಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಅಥವಾ ಬಯಕೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ತುದಿಯನ್ನು ಸಹ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಇದು ನಮ್ಮ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ತೊರೆದು ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. ಬಯಕೆಗಳ ನಿಗ್ರಹವು ಪ್ರೀತಿಯ ಹಾದಿಯನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರೀತಿಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಆಹಾರದಿಂದ ಸರಿದೂಗಿಸಲು ನಾವು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅತಿಯಾಗಿ ತಿನ್ನುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಬಯಕೆಯನ್ನು ನೀವು ಹೇಗೆ ಪೂರೈಸಬಹುದು? ಆಹಾರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವಂತೆ ನೀವು ಅವನ ಮನವೊಲಿಸಿದರೆ, ಅವನು ಮೂರನೇ ದಾರಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತಾನೆ. ದಮನಿತ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ, ಅವನ ನಡವಳಿಕೆಯು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದು ಕೆಲವು ಇತರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ. ಯಾರೋ ಕೋಪವನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹೊರಗೆ ಯಾವುದೇ ಸೂಚನೆಗಳಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಒಳಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಗ್ರಂಥಿಗಳ ಆಂತರಿಕ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ದೇಹದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಡಚಣೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಗ್ರಂಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಷೀಣತೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಹವು ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಕೋಪವನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುವವರೆಗೂ ರೋಗದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯು ಫಲಕಾರಿ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ | ಲೈಫ್ ಸರ್ಕಲ್ ಅಂಕಣ | ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪೂರ್ಣತೆ ಇರುವುದು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ
ಆಚಾರ್ಯ ರಜನೀಶ್ ಒಮ್ಮೆ ಹೇಳಿದ್ದು- ಅಭದ್ರತೆಯ ಹೆಸರೇ ಜೀವನ. ಭದ್ರತೆಯೇ ಸಾವು. ಏನೂ ಆಗದಿದ್ದಾಗ ಅದೂ ಸಾವೇ. ಎಲ್ಲವೂ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದುಕೊಂಡೇ ನಾವು ಮದುವೆಯಾಗುತ್ತೇವೆ. ಪ್ರೀತಿ ಇರಬಹುದು ಇಲ್ಲದಿರಬಹುದು. ಪ್ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಭದ್ರತೆಯ ಭಾವನೆ ಎಂದಿಗೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆ ಮಾತ್ರ ಇರುತ್ತದೆ. ಮದುವೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಜವು ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಎಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತರುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಆತನಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯೇ ತಟಸ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಒಬ್ಬನು ತಾನು ಸುರಕ್ಷಿತ ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾನೆ. ಯಂತ್ರ ಮಾನವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಅಭದ್ರತೆಯ ಭಾವನೆಯ ಹಿಂದೆ ನಮ್ಮ ಭಯವಿದೆ. ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ವರ್ತನೆ. ಅದರ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಅಹಂಕಾರ ಅಥವಾ ಅಜ್ಞಾನದ ಕತ್ತಲೆ ಇದೆ.
ಮನಸ್ಸು ವರ್ತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ನೆನಪುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಭವಿಷ್ಯದ ಆತಂಕಗಳೊಂದಿಗೆ ತೇಲಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತವು ಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿದೆ. ಮನಸ್ಸು ಆ ಗಳಿಗೆಯನ್ನು ಹಿಡಿಯುವ ಮೊದಲೇ ಅದು ನೆನಪಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೊಸ ಕ್ಷಣ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹೀಗಿರುವಾಗ ಮನಸ್ಸು ಹೇಗೆ ತಾನೇ ವರ್ತಮಾನಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ? ಆದ್ದರಿಂದ, ಮನಸ್ಸು ಭೂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ತಿರುಗಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮನಸ್ಸೇ ಬುದ್ಧಿಯೊಂದಿಗೆ ಐಕ್ಯವಾದಾಗ, ಅದು ಪ್ರಜ್ಞೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮನಸ್ಸೇ ಅಹಂಕಾರಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ.
ನೆನಪುಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕುವುದು ಎಂದರೆ ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ದೂರವಾಗುವುದು, ವಾಸ್ತವದಿಂದ ದೂರ ಸರಿಯುವುದು. ಈ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ, ನಾವು ಸಿಡುಕುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತೇವೆ. ನಾವು ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತೇವೆ. ಅಹಂಕಾರವು ಯಾವಾಗಲೂ ಪ್ರವಾಹದ ವಿರುದ್ಧ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಯಾವಾಗಲೂ ಎದುರಿಸಲು ಹಾತೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಬದುಕುವುದು ಸುಲಭವಾದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಏನೇ ಶಕ್ತಿಗಳಿದ್ದರೂ ಅವು ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ನಮಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಏನಿದೆಯೋ ಅದು ನಮ್ಮಲ್ಲೂ ಇದೆ. ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಂತೆಯೇ ದೇಹವೂ ಕೂಡ. ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಮನೋಭಾವವೇ ನಮ್ಮನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯಿಂದ ಸಾಮೂಹಿಕತೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ, ನಮ್ಮ ದೇಹವು ವಿಶ್ವದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಾವು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಈ ಸತ್ಯವನ್ನು ನಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆಗ ಮಾತ್ರ ನಾವು ನಮ್ಮ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೃಜನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅದು ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಾವು ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುತ್ತೇವೆ. ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಬಳಸದೆ ನಾವು ಪ್ರಕೃತಿಯ ನಿತ್ಯ ನಿರಂತರ ಬದಲಾಗುವ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ, ಸ್ವೀಕಾರವು ಮೊದಲ ಷರತ್ತು.
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ | ಲೈಫ್ ಸರ್ಕಲ್ ಅಂಕಣ | ಯಾವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು? ಯಾವುದು ಕೆಟ್ಟದ್ದು?
ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕಾಕತಾಳೀಯಗಳು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಆಲೋಚನೆಗಳು ಅಥವಾ ಭಾವನೆಗಳು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿ. ಬೇಡವೆಂದು ಅವುಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸದಿರಿ. ಅವುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ನೇಹದಿಂದಿರಿ. ಅವುಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ. ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಿ. ಮನಸ್ಸು ತಕ್ಷಣವೇ ಸೃಜನಶೀಲತೆಗೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ಖಚಿತತೆಗಳಿಂದ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅದರಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸನ್ನು ವರ್ತಮಾನಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಸುವ ಅಭ್ಯಾಸವು ಕಾಯಕವನ್ನು ಕೈಲಾಸವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ವರ್ತಮಾನದಲ್ಲಿರುವುದು ಎಂದರೆ ನೆನಪುಗಳು ಮತ್ತು ಊಹೆಗಳಿಂದ ಹೊರಬರುವುದು. ಇದನ್ನು ಹೇಳುವ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಧಾನ ಎಂದರೆ ಮನಸ್ಸಿನ ಎಲ್ಲೆ ದಾಟಿ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಗೋಳಕ್ಕೆ ಸೇರುವುದು. ಇಲ್ಲಿ ನೀವು ಆನಂದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವಿರಿ. ಯಾವಾಗಲಾದರೂ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಗೋಳವನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿದರೆ, ನೀವು ಎಲ್ಲಾ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಗಾಢವಾದ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತೀರಿ.
(ಲೇಖಕರು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಆಯುರ್ವೇದ, ಜ್ಯೋತಿರ್ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವೇದವಿಜ್ಞಾನ ಅಧ್ಯಯನಕಾರರು)