ಬೆಂಗಳೂರು: ಬಿಜೆಪಿ ಹಿರಿಯ ಮುಖಂಡ ಮಾಜಿ ಉಪಪ್ರಧಾನಿ ಲಾಲ್ ಕೃಷ್ಣ ಅಡ್ವಾಣಿ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಶನಿವಾರ (ಫೆಬ್ರವರಿ 3ರಂದು) ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಭಾರತ ದೇಶದ ಮಹಾನ್ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕನಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಡ್ವಾಣಿ ಅವರು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆದ್ದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಕುರಿತು ಜನರ ಕೌತುಕ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಏನಿದು ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಯಾಕೆ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ, ಯಾರಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ, ವಿಜೇತರ ಸವಲತ್ತುಗಳೇನು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಇಂಥ ಎಲ್ಲ ವಿವರಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ.
ಅಸಾಧಾರಣ ಸಾಧನೆಗೆ ಗೌರವ
ಯಾವುದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಅಸಾಧಾರಣ ಸೇವೆ ಅಥವಾ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯವು ನೀಡುವ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವ ಭಾರತ ರತ್ನ . ಇದು ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆಯಿಂದ ಭಾರತವನ್ನು ಹೆಮ್ಮೆಪಡುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಇದಾಗಿದೆ.
#WATCH | Daughter of veteran BJP leader LK Advani, Pratibha Advani shares sweets with him and hugs him.
— ANI (@ANI) February 3, 2024
Government of India announced Bharat Ratna for the veteran BJP leader. pic.twitter.com/zdYrGumkAq
ಭಾರತ ರತ್ನದ ಇತಿಹಾಸ
ಭಾರತ ರತ್ನವನ್ನು 1954ರ ಜನವರಿ 2 ರಂದು ಅಂದಿನ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಡಾ.ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರು ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ನಿರ್ಣಯದಂತೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಮೂಲತಃ ಕಲೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿತ್ತು. 2011 ರಲ್ಲಿ ‘ಯಾವುದೇ ಕ್ಷೇತ್ರ” ಎಂದು ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಕಂಚಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಅರಳಿ ಮರದ ಎಲೆಯ ಆಕಾರದ ಪದಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ “ಭಾರತ ರತ್ನ” ಎಂದು ಬರೆದಿರಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯ ಲಾಂಛನ ಮತ್ತು “ಸತ್ಯಮೇವ ಜಯತೆ” ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ ಬಿಳಿ ರಿಬ್ಬನ್ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅರ್ಹತೆಗಳು
ಭಾರತ ರತ್ನವನ್ನು ಜನಾಂಗ, ಉದ್ಯೋಗ, ಸ್ಥಾನ ಅಥವಾ ಲಿಂಗ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ “ಅಸಾಧಾರಣ ಸೇವೆ / ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ” ಗಾಗಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಲೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಯ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಅಥವಾ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಒಳಗೆ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮೃತಪಟ್ಟರೆ ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿಯೂ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ನೈತಿಕ ಅಸ್ಥಿರತೆಯ ಕೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಪ್ರಶಸ್ತಿಯ ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು
ಭಾರತ ರತ್ನ ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಿಗೆ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು, ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು, ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ಗಣ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಈ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದ ಮುನ್ನಾದಿನವಾದ ಜನವರಿ 26 ರಂದು ಅಥವಾ ಇತರ ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡುವ ಅಂತಿಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಮತ್ತು ಪದಕವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಗದು ಬಹುಮಾನ ಇಲ್ಲ.
ಭಾರತ ರತ್ನ ಪಡೆದವರಿಗೆ ಸಿಗುವ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು
ಭಾರತ ರತ್ನ ಸ್ವೀಕರಿಸುವವರಿಗೆ ಕೆಲವು ಸವಲತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಸಹ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ವೇತನಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾದ ಜೀವಮಾನದ ಪಿಂಚಣಿ. ದೇಶದೊಳಗೆ ಏರ್ ಇಂಡಿಯಾ ವಿಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ರಿಯಾಯಿತಿ ಪ್ರಯಾಣ. ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಮತ್ತು ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಆದ್ಯತೆಯ ಬೋರ್ಡಿಂಗ್. ಕೇಂದ್ರ ಮೀಸಲು ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಯಿಂದ ಝಡ್ + ವರ್ಗದ ಭದ್ರತೆ. ಅಧಿಕೃತ ಪ್ರೋಟೋಕಾಲ್ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ, ಆದ್ಯತೆಯ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ವೀಕರಿಸುವವರು ದೇಶದೊಳಗೆ ನಿಧನರಾದರೆ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಿಲಿಟರಿ ಗೌರವಗಳೊಂದಿಗೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆ.
ಇದನ್ನೂ ಓದಿ : Bharat Ratna: ಅಡ್ವಾಣಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಕರಾಚಿಯಲ್ಲಿ! ಅವರ ಜೀವನದ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತುಗಳು ಕುತೂಹಲಕರ!
ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದವರು
1954 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗಿನಿಂದ, 15 ಮರಣೋತ್ತರರು ಸೇರಿದಂತೆ 49 ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಭಾರತ ರತ್ನವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ರಾಜಕೀಯ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ 1954 ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಸಿ.ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ, ಸರ್ವಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಮತ್ತು ಸಿ.ವಿ.ರಾಮನ್ ಅವರಿಗೆ ಭಾರತ ರತ್ನವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯ, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ 2019 ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ನಾನಾಜಿ ದೇಶ್ಮುಖ್, ಭೂಪೇನ್ ಹಜಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ ಅವರನ್ನು ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದರು. ಬಿಹಾರದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಎರಡು ಅವಧಿ ಪೂರೈಸಿದ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರು ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಅದರ ಇತ್ತೀಚಿನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಶಾಂತಿ, ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ವಿದೇಶಿ ಪ್ರಜೆಗಳಾದ ಖಾನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಫಾರ್ ಖಾನ್, ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ, ಮದರ್ ತೆರೇಸಾ ಮತ್ತು ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ಆಜಾದ್ ಅವರಿಗೆ ಭಾರತ ರತ್ನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಅನ್ವೇಷಣೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಇಬ್ಬರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.