ಹೊಸದಿಲ್ಲಿ: ಭಾರತ ತನ್ನ ಹೊಸ ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು (weather satellite) ಶನಿವಾರ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಿದೆ. INSAT-3DS ಎಂಬ ತಾಂತ್ರಿಕ ಹೆಸರಿನ ಈ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊತ್ತು (INSAT-3DS Launch) ʼಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ʼ (GSLV) ಹಾರಲಿದೆ. ಈ ರಾಕೆಟ್ ಅನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಳಗೆ “ತುಂಟ ಹುಡುಗ” (naughty boy) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
15 ಬಾರಿ ಹಾರಾಟ ಮಾಡಿದ ಈ ರಾಕೆಟ್ ಆರು ಬಾರಿ ಸಮಸ್ಯೆ ಎದುರಿಸಿದೆ. ಅಂದರೆ ಉಡಾವಣೆ ವೇಳೆ ಶೇಕಡಾ 40ರಷ್ಟು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ರಾಕೆಟ್ನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ (ISRO) ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ʼnaughty boyʼ ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದರು. ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊತ್ತು ಈ ರಾಕೆಟ್ ಇಂದು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಿಂದ ಉಡಾವಣೆ ಆಗಲಿದೆ.
ಮೇ 29, 2023ರಂದು GSLVಯ ಕೊನೆಯ ಉಡಾವಣೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಆಗಸ್ಟ್ 12, 2021ರಂದು ಇದು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. GSLVಗಳಾದ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ಮಾರ್ಕ್-3 ಅಥವಾ ‘ಬಾಹುಬಲಿ ರಾಕೆಟ್’ ಏಳು ಹಾರಾಟಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದೆ. ಇವು ಪೂರ್ಣ ಯಶಸ್ಸಿನ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಸ್ರೋದ ವರ್ಕ್‌ಹಾರ್ಸ್ ರಾಕೆಟ್, ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ), 60 ಉಡಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮೂರು ವೈಫಲ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಪೇಕ್ಷಣೀಯ 95 ಪ್ರತಿಶತ ಯಶಸ್ಸಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
GSLV ಮೂರು-ಹಂತದ ರಾಕೆಟ್ ಆಗಿದ್ದು ಅದು 51.7 ಮೀಟರ್ ಉದ್ದವಿದೆ. ಅಂದರೆ 182 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರವಿರುವ ಏಕತಾ ಪ್ರತಿಮೆಯ ಸುಮಾರು ಕಾಲು ಭಾಗದಷ್ಟು ಉದ್ದ. ಇದು 420 ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಭಾರ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯಬಲ್ಲುದು. ರಾಕೆಟ್ ಭಾರತ ನಿರ್ಮಿತ ಕ್ರಯೋಜೆನಿಕ್ ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಉಡಾವಣೆಗಳ ನಂತರ ಇಸ್ರೋ ಇದನ್ನು ನಿವೃತ್ತಗೊಳಿಸಲು ಯೋಜಿಸಿದೆ.
ಶನಿವಾರ ಉಡಾವಣೆಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಉಪಗ್ರಹ ಹಲವು ವಿಶೇಷತೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಹವಾಮಾನ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. INSAT-3DS ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇದು ಮೂರನೇ ತಲೆಮಾರಿನ ನವೀಕರಿಸಿದ, ಮೀಸಲಾದ ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಉಪಗ್ರಹವು 2,274 ಕೆಜಿ ತೂಕವಿದ್ದು, ಸುಮಾರು ₹480 ಕೋಟಿ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಭೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯ ಪ್ರಾಯೋಜಿಸಿದೆ.
ಹೊಸ ಹವಾಮಾನ ನಿಗಾ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಹವಾಮಾನ ಮುನ್ಸೂಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಪತ್ತು ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಾಗಿ ವರ್ಧಿತ ಹವಾಮಾನ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸಾಗರ ಮೇಲ್ಮೈಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇಸ್ರೋ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದ ಹವಾಮಾನ ಕಚೇರಿಯು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾದ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದು, ಇದು ವಿಪತ್ತು ಬಗ್ಗೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿ ಜೀವಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
“ಭಾರತದ ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಗೇಮ್ ಚೇಂಜರ್ಗಳು. ಇವು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿನ ಕಣ್ಣುಗಳಾಗಿವೆ. ಅದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಚಂಡಮಾರುತಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳ ನಿಖರವಾಗಿ ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಸಚಿವಾಲಯದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿರುವ ಭೂ ವಿಜ್ಞಾನ ನಿಪುಣ, ವಾತಾವರಣ ಮತ್ತು ಸಾಗರ ವಿಜ್ಞಾನ ತಜ್ಞ ಡಾ.ಎಂ ರವಿಚಂದ್ರನ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
“1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಚಂಡಮಾರುತಗಳು 300,000 ಜನರ ಸಾವಿನ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಆದರೆ ಇದು ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಮೊದಲು. ಈಗ, ಭಾರತವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಸೈಕ್ಲೋನ್ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯು ಎಷ್ಟು ನಿಖರವಾಗಿದೆ ಎಂದರೆ ಸಾವಿನ ಸಂಖ್ಯೆ ಎರಡಂಕಿಗಳಿಗೆ ಇಳಿದಿದೆ” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಭಾರತವು ಪ್ರಸ್ತುತ INSAT-3D, INSAT-3DR, ಮತ್ತು OceanSat ಎಂಬ ಮೂರು ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯ (ಐಎಂಡಿ) ಉಪಗ್ರಹ ಹವಾಮಾನ ವಿಭಾಗದ ಯೋಜನಾ ನಿರ್ದೇಶಕ ಡಾ ಆಶಿಮ್ ಕುಮಾರ್ ಮಿತ್ರಾ, “2013ರಿಂದ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ನಂತರ ಇನ್ಸಾಟ್ -3 ಡಿ ಜೀವಿತಾವಧಿ ಮುಗಿಯುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದರಿಂದ ಬದಲಿ ಉಪಗ್ರಹವು ಅಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು” ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
“ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಮೂಲತಃ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಮತ್ತು ಮೋಡದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಿಂದ ಬರುವ ವಿಕಿರಣವನ್ನು ಅಳೆಯುತ್ತವೆ. ಸೂಕ್ತವಾದ ತರಂಗಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಮಾಪನಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ, ಭೌತಿಕ ಸ್ಥಿಗತಿ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವ ಮೂಲಕ, ನಿಖರ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಉಪಗ್ರಹದ ಹವಾಮಾನ ದತ್ತಾಂಶವು ಹವಾಮಾನ ಮುನ್ಸೂಚನೆ (NWP) ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಒಳಹರಿವುಗಳಾಗಿವೆ. ಭಾರತದಂತಹ ಉಷ್ಣವಲಯದ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವದ ಘಟನೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಹೀಗಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಅವಲೋಕನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಅವಶ್ಯಕ” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಹೊಸ ಉಪಗ್ರಹವು ಶೋಧ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯದ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪಾಂಡರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಹಡಗುಗಳು ಮತ್ತು ಚಾರಣಿಗರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸುವ ವಿಶೇಷ ಸಾಧನಗಳು ತೊಂದರೆ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ದೂರದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋದರೆ ಅಥವಾ ತೊಂದರೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
“ಭಾರತವು ಉಷ್ಣವಲಯದ ದೇಶವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ವಾತಾವರಣದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಹೆಚ್ಚು. ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹಗಳು IMD ಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. “ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ಹೂಡಿಕೆಗಳು ಬಹುಪಟ್ಟು ಹಿಂತಿರುಗಿವೆ” ಎಂದು ರವಿಚಂದ್ರನ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.